Skogstur i Kaupanger

Seiste tur for i år var skogstur på kaupanger. På denne turen var hovudfokuset leirhygge og ulike måtar å tilbrede mat på. Vi bruka dagane på å lære korleis ein set opp gapahuk på ein god måte, tilbreding av mat i kokegrop og sjusteinsomn, og så lærte vi om ulike gamle tradisjonar som til dømes korleis ein lagar kolstift og munk (ein slags bolle). Eg hadde ikkje vore med på å lage kokegrop før så eg tok derfor på meg den jobben for å lære dette.

Nedanfor kan du lese om litt historie i fohold til kokegrop og korleis det vert utført.

KOKEGROP

Kokegrop er ein eldgamal metode å koke kjøttet på kor du graver eit hol i bakken, fyller botn og sidene med stein for så å fyre bål i gropa for at steinane skal bli varme. I Noreg har arkeologar funne groper i bakken frå tidsrommet mellom slutten av eldre steinalder og heilt fram til byrjinga av tidleg jernalder. Eit spenn på ca 4000 år. Desse gropene viser tydleg at det har vore fyrt ild ved at det er gjort funn av trekol/sot med veldig små spor av feitt frå kjøtt og liknande. Det er arkeologane som har gitt desse gropene navnet kokegrop i og med at det er tegn til at dei har vore bruka til å tilbrede mat. (Fooladi, 2009)

Den eine dagen skulle vi ha middag tilberedt i kokegrop og sidan dette er ein prosess som tar lang tid måtte vi starte tidleg med å grave gropa for å få kjøttet ned i jorda så fort som mogleg. 

Foto: mitt eige

Det fyrste vi måtte gjere var å grave gropa. Kor breid, lang og djup den skal vere varierer veldig. På naturfag.no har dei laga ei oppskrift på kokegrop og der står det at den skal vere 1 x 1,5 meter med ei djubde på 50-60 cm. Dette kan varier ut i frå kor mykje kjøtt du skal ha ned i gropa.
 (Løvøy & Fooladi, u.å)

Der vi hadde leir var det ganske vått i bakken på grunn av regn så det var vanskeleg å finne ein plass som ikkje var alt for våt. Etter vi var ferdige med å grave oppdaga vi fort at det samla seg vatn neders i gropa. Dette er noko ein helst vil unngå i og med at vatnet fort kan avkjøle steinane som må vere varme for at kjøttet skal koke. 

Foto: mitt eige

Etter vi var ferdige med å grave var det tid for å legge i stein. Det er viktig å få dekt heile botn, samt sidene med stein i og med at det er dei som skal koke kjøttet. Som du ser på bilete fant den eine gruppa ein stor stein dei kunne ha i botn.
(Løvøy & Fooladi, u.å)

Det som er aller mest gunstig er å finne nokon steinar som ikkje er alt for store og tjukke i og med at dei skal bli ordentleg varme og det vil ta mykje lenger tid dess større steinane er. 

Fotot: mitt eige

Når alle steinar var lagt ned i gropa var det tid for å få i gong bålet. Den dagane me var på skogstur var rett etter ei veke med voldsomt regnver så all fyringsved var gjennomvått, og det resulterte i at det tok lang tid før vi klarte å få i gong bålet. 

Foto: mitt eige

Etter mykje om og men tok det endeleg fyr og då var det viktig å passe på at det brant konstant heilt fram til vi skulle ha kjøttet ned i gropa. Vi lot det stå å brenne i rundt 2 timar før vi la kjøttet ned i gropa. 

Tilbreding av kjøtt varierte frå gruppe til gruppe i og med at så og sei alle gruppene hadde forskjellig kjøtt. Mi gruppe valde marinert kalkun der vi snitta hol og stappa små bitar med kvitlauk inn i desse hola.

I gong med å fylle kalkunen med kvitlauk

Det ferdige resultatet før koking

Då vi var ferdige med tilbreding pakka vi kjøttet inn i omkring 4 lag med aluminiumsfolie og la den så ned i kokegropa etter at alle restane frå båler var tatt ut. Deretter pakka vi i saman kokegropa med den torva vi hadde gravd ut og forsikra oss om at det vart heilt tett før vi gikk i frå den.

Etter omlag 1 1/2 time var kalkunen ferdig koka og klar til å bli ete. Det smaka verkeleg heilt fantastisk!


Kjelder:

Fooladi, Erik. (2009) Historien bak kokegropene, Tilgjengeleg frå:
http://www.naturfag.no/artikkel/vis.html?tid=1212412&within_tid=1188274

Løvøy, M., & Folladi, E. Hvordan lager vi ei kokegrop i dag?. Tilgjengeleg frå: http://www.naturfag.no/forsok/vis.html?tid=1234129&within_tid=1188274